Onze acties voor een kwaliteitsvolle huisvesting voor iedereen

Interview met Pieter-Paul Verhaeghe. Professor en socioloog. Brussels Centre for Urban Studies.

Slachtoffers van discriminatie hebben het heel moeilijk om discriminatie eigenlijk aan te tonen en daarom dat we eigenlijk met de praktijktesten discriminatie objectief onderzocht hebben.

Bij praktijktesten ga je twee gelijkaardige kandidaat- huurders laten appliqueren voor een bestaande advertentie op Zimmo- of Immoweb en ze verschillen nauwelijks van elkaar behalve op basis van discriminatiegrond.

Bijvoorbeeld de ene heeft een Noord-Afrikaanse naam en de andere heeft een Belgisch klinkende naam. Nadien kijk je of ze al dan niet verschillend behandeld zijn maar je kan dit ook doen voor handicap, inkomensbron of gezinssamenstelling.

We spreken van ongelijke behandeling dus van discriminatie op de woningmarkt van waar bijvoorbeeld de ene een plaatsbezoek krijgt en de andere niet.

We hebben meer dan 5.500 van dergelijke praktijktesten gedaan in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en uit de resultaten blijkt dat kandidaat-huurders van Noord-Afrikaanse origine in 20% van de gevallen gediscrimineerd worden.

Kandidaat-huurders met een mentale handicap die worden gediscrimineerd in 29% van de gevallen.

Dus wanneer de vader of moeder voor hen appliqueerde dan werden die minder uitgenodigd en kandidaat-huurders met een werkloosheidsuitkering die werden gediscrimineerd of uitgesloten toch minstens in 23% van de gevallen.

Wanneer we naar de invloed van de gezinssamenstelling kijken dan zien we dat er een groot verschil is naargelang de etnische origine.

Bij kandidaat-huurders van Belgische origine maakt het nauwelijks een verschil uit of je getrouwd bent of single bent, kinderen hebt of geen kinderen hebt. Ze worden allemaal even vaak uitgenodigd om de woning te bezoeken.

Wanneer we dan kijken naar kandidaat-huurders van Noord-Afrikaanse origine, dan zien we voornamelijk dat alleenstaande mannen het zeer moeilijk hebben om een woning te vinden. Wanneer zij eigenlijk aangeven dat ze getrouwd zijn, dus samenwonen met een vrouw of kinderen hebben, worden die veel minder gediscrimineerd.

Dus de alleenstaande mannen eigenlijk zonder kinderen hebben het moeilijkst op de woningmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Wanneer we deze cijfers eigenlijk vergelijken met de normmeting van 2017, dan zien we dat er geen daling is op de woningmarkt in Brussel. De discriminatie blijft even hoog.

Eind 2018 heeft de Brusselse regering een ordonnantie gestemd waardoor de inspecteurs van Brussel Huisvesting in staat zijn om praktijktesten zelf uit te voeren op de woningmarkt.

Op die manier gaan we makelaars blijvend gecontroleerd worden en is er ook een stok achter de deur. Ze kunnen beboet worden indien ze blijven discrimineren en dat is wel een goede zaak want discriminatie mag niet straffeloos blijven.

Het is boeiend dat gezondheidsnormen voortdurend evolueren.

Vandaag hebben we te maken met een drieledige uitdaging.

Ten eerste de energienormen: we mogen de hoop laten varen onze internationale doelstellingen te halen, indien we op vlak van conformiteit de energienormen niet bijstellen.

Momenteel is het nog niet aan de orde, maar morgen zou dakisolatie wel eens verplicht kunnen zijn.

Met als gevolg dat het risico verhoogt dat meer woningen niet langer in aanmerking komen voor verhuur.

Het komt er dus op aan een goed evenwicht te vinden.

De tweede uitdaging is die van de woningen die ietwat buiten de norm vallen.

Vandaag zien we joerten, caravans, tipi's, tiny houses, enz. in ons straatbeeld opduiken.

Dit zijn allemaal woonvormen die niet binnen de canon van de gezondheidsnormen vallen, alleen al omdat ze niet voldoen aan de vereisten inzake natuurlijke verlichting of oppervlakte.

Moeten we deze vormen van wonen verwerpen? Dat denk ik niet...

De uitdaging bestaat erin tot een nieuwe interpretatie van de normen te komen waarbij absoluut onvervangbare verworvenheden zoals gezondheidsnormen niet worden tenietgedaan.

De kern moet dus behouden blijven, maar die moet ook flexibiliteit toelaten voor bepaalde woonvormen die buiten de norm vallen.

De derde uitdaging heeft betrekking op de vermenigvuldiging van het aantal personen in Brussel die tijdelijk leegstaande gebouwen bezetten.

Vallen ze onder de gezondheidsnormen?

Nee, omdat het hier in de strikte zin van het woord niet om huren gaat.

Toch mogen ze zich niet volledig aan het recht onttrokken.

Voor deze mensen moeten er dus aangepaste en specifieke regels voorzien worden.

De uitdaging voor de toekomst is om de huisvestingscode afdwingbaar te maken in de praktijk.

Dit betekent dat er voldoende alternatieven moeten zijn voor de woning die gebrekkig is en die niet voldoet aan de normen.

Het heef geen zin om nog sancties en normen toe te voegen.

Wat nu belangrijk is, is ervoor te zorgen dat de woningmarkt uitbreidt en dat er voldoende aanbod is aan betaalbare woningen.

Bij een probleem kunnen de huurders zich wenden tot de rechtbank, maar kunnen ook verhuizen.

Dat is belangrijk want nu zijn huurders bang en nemen ze geen initiatief uit angst om hun woning te verliezen aangezien er veel te weinig zijn.

Dan nu de toekomstige uitdagingen...

Wel, het publiek beheersrecht.

Dit staat immers in de Algemene Beleidsverklaring van de nieuwe Regering.

Dit werd niet meer uitgevoerd sinds vijftien jaar en vormt nu zeker een uitdaging voor morgen. Er zijn namelijk heel wat leegstaande woningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, terwijl we zeggen dat er een huisvestingscrisis is... Zoek de fout !

Misschien moeten we zorgen voor een betere financiering van de openbare vastgoedoperatoren, zodat ze minder terughoudend zijn of angst hebben om zich hiervoor in te zetten.

Leegstaande woningen terugvorderen die niemand interesseren en in geen enkel opzicht productief zijn, om er daarna woningzoekenden in huisvesten, lijkt me wel degelijk een taak voor de overheid.